Hoe leef je met een familiegeschiedenis uit de oorlog? Wat betekent vrijheid als je verleden zo beladen is? Midvliet sprak met Michael Schuling en Bart Ruwaard.

Zij vertellen aan Jona van der Meer hoe 80 jaar vrijheid voor hen voelt.

Michael’s vader is in 1941 geboren in Duitsland. Zijn moeder (Michael's oma) kreeg tijdens de oorlog een relatie met een Duitse soldaat. Dat was in Vught, waar zij alleen achterbleef na de dood van haar eerste man, een Nederlandse soldaat die in mei 1940 door de Duitsers werd doodgeschoten. “Mijn oma werd zwanger van een Duitse soldaat. Die zorgde ervoor dat zij kon bevallen in een zogenoemde Lebensborn-kliniek in Duitsland, bij München,” vertelt Michael. “Dat waren klinieken opgezet door de nazi’s om ‘raszuivere’ kinderen te laten geboren worden. Mijn vader kwam daar ter wereld.”

Later werd zijn oma door het Nederlandse verzet opgepakt en vastgezet in Kamp Vught. Ze werd gescheiden van haar baby. Michael’s vader groeide op in kindertehuizen. “Hij kreeg een gehoorbeschadiging en hield er veel trauma’s aan over.”

Wat merkte Michael daarvan?
Als kind merkte Michael weinig van het verleden. “Mijn vader deed altijd leuke dingen met mij,” vertelt hij. “Maar later, toen zijn moeder overleed, kwamen er vragen. Mijn vader had jarenlang gedacht dat zijn vader een verkrachter was. Hij heeft nooit de waarheid durven zoeken.” Toch achtervolgde het verleden hem. “Hij werd manisch depressief. Soms moest ik als jongen van 19 mijn dronken vader van straat halen. Toen zorgde ik voor hem, in plaats van andersom.”

Na de dood van zijn vader vond Michael samen met zijn moeder oude foto’s, waaronder één van zijn oma met een Duitse soldaat. “Toen wist ik: het verhaal klopt niet helemaal. Mijn moeder en ik zijn verder gaan zoeken.”

Alleen maar goede herinneringen aan opa
Bart is de kleinzoon van Michael’s vader. Hij had een warme band met zijn opa. “Ik was acht toen hij overleed. Ik herinner me vooral hoe fijn het was bij hem. We keken samen voetbal en hij kookte altijd lekker.” Als kind merkte Bart niets van zijn opa’s verleden. “Soms deed hij gek, maar ik vond dat vooral grappig.” Toch hoorde hij later over de zoektocht van zijn oom Michael. “Ik vind het stoer dat hij dat heeft uitgezocht. Het moet moeilijk zijn geweest om erachter te komen wat er echt is gebeurd.”

Wat is ‘fout’ eigenlijk?
De familie van Michael en Bart draagt een verleden met zich mee dat lang taboe was. Een kind krijgen van een Duitse soldaat werd na de oorlog als ‘fout’ gezien. “Maar wat is fout?”, vraagt Michael zich af. “Misschien waren ze wel verliefd. Misschien had ze geen keus. Je kunt daar nu, na 80 jaar, niet zomaar over oordelen. Bart is het daarmee eens. “Misschien was het liefde. Of overleven. Het is goed dat we er nu open over kunnen praten. Kinderen en kleinkinderen dragen geen schuld.”

Stichting Werkgroep Herkenning
Michael is voorzitter van de landelijke Stichting Werkgroep Herkenning. Deze stichting helpt kinderen en kleinkinderen van mensen die in de oorlog verdacht werden van samenwerking met de Duitsers.“We organiseren contactdagen en helpen mensen op weg in hun zoektocht,” legt hij uit. “Er zijn nog steeds veel vragen. Vooral kleinkinderen willen nu weten wat er precies is gebeurd.”

Zoeken in het Nationaal Archief
Recent werd een lijst vrijgegeven met 425.000 namen van mensen die zijn onderzocht na de oorlog. Michael dook in de dossiers en vond ook informatie over zijn oma. “Ze is veroordeeld. Ze mocht tien jaar niet stemmen. En dat allemaal omdat ze een kind had van een Duitse soldaat.”

Voor Michael en Bart betekent vrijheid ook dat je open kunt zijn over het verleden. Ze willen begrijpen wat er is gebeurd, zonder meteen te oordelen. “Na 80 jaar is het tijd om het stilzwijgen te doorbreken,” zeggen ze. “We moeten de verhalen durven vertellen. Zonder schaamte.”

Meer weten over de zoektocht van Michael? Kijk op https://michaelschuling.wixsite.com/zoektochtnaargnterkn

Ben je ook op zoek naar informatie over jouw familieverhaal? Kijk dan op de website van Stichting Werkgroep Herkenning: https://www.werkgroepherkenning.nl



Tekst: Karin van der Spek 
Interview: Jona van der Meer
Camera: Marcel Breeuwsma